|
Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığından:
TÜRK
GIDA KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ
BİLGİLENDİRME
YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı,
algı farklılıkları ve bilgi gereksinimleri dâhil gıda hakkında
bilgilendirme açısından tüketicilerin üst düzeyde korunmasına ilişkin
kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) Özellikle gıdaların
etiketlenmesi olmak üzere, gıda hakkında bilgilendirme ile ilgili genel
kuralları, gereklilikleri ve sorumlulukları belirlemektedir.
b) Yeni bilgilendirme
gereklilikleri ile sonradan oluşabilecek gelişmelere karşılık verilebilmesi
amacıyla yeterli esnekliğin sağlanması ihtiyacı dikkate alınarak gıda
hakkında bilgilendirme usulleri ve tüketicinin bilgilenme hakkının garanti
altına alınmasını sağlayacak tedbirleri ortaya koymaktadır.
(2) Bu Yönetmelik, gıda
zincirinin tüm aşamalarında, gıda işletmecilerine uygulanır.
(3) Bu Yönetmelik, toplu tüketim
yerleri tarafından sunulan gıdalar dâhil olmak üzere son tüketiciye
sunulması amaçlanan tüm gıdaları, toplu tüketim yerlerine yönelik olarak
hazırlanan gıdaları ve gıda işletmecileri arasında arz edilen gıdaları
kapsar.
(4) Bu Yönetmelik hükümleri,
yatay ve dikey gıda kodeksinde yer alan etiketlemeye ilişkin hükümler ve
belirli gıdalar için yürürlükte olan özel mevzuatta belirlenen etiketleme
gereklilikleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 11/6/2010
tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununun 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci, 28 inci, 32 nci ve 34
üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) 5996 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğin 4 üncü
maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki, 27/12/2011 tarihli ve
28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen
Kuralları Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki, 29/12/2011 tarihli ve 28157
üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Aroma
Vericiler ve Aroma Verme Özelliği Taşıyan Gıda Bileşenleri Yönetmeliğinin 4
üncü maddesindeki, 30/6/2013 tarihli ve 28693 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinin 4 üncü
maddesindeki ile 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğinin 4
üncü maddesindeki tanımlara ilave olarak aşağıda yer alan tanımlar da
geçerlidir.
(2) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alışılagelen ad: Açıklamaya ihtiyaç
duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak kabul edilen adı,
b) Ana bileşen: Gıdanın
%50’sinden fazlasını oluşturan veya tüketici tarafından genellikle gıdanın
adı ile ilişkilendirilen ve çoğu zaman miktarının belirtilmesi gereken
bileşeni veya bileşenleri,
c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığını,
ç) Besin öğesi: Protein,
karbonhidrat, yağ, lif, sodyum ve Ek-9 Bölüm 1’de yer alan vitaminler ve
mineraller ile bu gruplara ait olan veya bu gruplardan birinin öğeleri olan
maddeleri,
d) Bileşen: Bir gıdanın
üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa
son üründe bulunan aroma vericiler, gıda katkı maddeleri, gıda enzimleri de
dâhil herhangi bir madde veya ürünü ve bileşik bileşenin herhangi bir
bileşenini,
e) Bileşik bileşen: Kendisi
birden fazla bileşenin ürünü olan bileşeni,
f) Buğday: Triticum cinslerinden
herhangi birini,
g) Dış ambalaj: Hazır ambalajlı
gıdaların gıda işletmecileri arasında taşınması veya bu yerlerde
depolanması sırasında koruma veya taşıma amacıyla içine konulduğu ambalajı,
ğ) Doğrudan satış için hazır
ambalajlı hale getirilmiş olan gıda: Son tüketiciye veya toplu tüketim
yerlerine;
1) Fırıncılık ve pastacılık
ürünleri dışındaki gıdalar ile ilgili olarak; perakendeci tarafından ambalajlandığı
tesiste veya bu perakendeci tarafından kullanılan mobil bir araçta ya da
hareketli bir tezgâhta satılmak üzere, aynı perakendeci tarafından
ambalajlanarak,
2) Fırıncılık ve pastacılık
ürünleri ile ilgili olarak (“(1) numaralı alt bentte belirtildiği şekilde
satılmak üzere, perakendeci tarafından ambalajlanarak”, “Üreticisi
tarafından üretildiği tesiste satılmak üzere, yine üreticisi tarafından
hazır ambalajlı hale getirilerek”) sunulan gıdayı,
h) Etiket: Gıdanın ambalajının
veya kabının üzerine yazılmış, basılmış, şablon ile basılmış, işaretlenmiş,
kabartma ile işlenmiş, soğuk baskı ile basılmış, yapıştırılmış veya
iliştirilmiş olan herhangi bir işareti, markayı, damgayı, resimli veya
diğer tanımlayıcı unsurları,
ı) Etiketleme: Gıdaya eşlik eden
veya atıfta bulunan herhangi bir ambalaj, belge, bildirim veya etiket
üzerinde yer alan, gıda ile ilgili herhangi bir yazı, bilgi, ticari marka,
resimli unsur veya işaretleri,
i) Gıda enzimi: Bitki, hayvan
veya mikroorganizmalardan veya bir fermantasyon prosesinden elde edilen
ürün dâhil olmak üzere belirli bir biyokimyasal reaksiyonu katalizleyebilen
bir veya daha fazla enzimi içeren ve gıdanın üretimi, işlenmesi,
hazırlanması, muamelesi, ambalajlanması, nakliyesi veya depolanmasının
herhangi bir aşamasında teknolojik bir amaçla gıdaya ilave edilen ürünleri,
j) Gıda hakkında bilgilendirme:
Bir etiket veya gıdaya eşlik eden diğer materyal veya modern teknoloji
araçları ile sözlü iletişimi de kapsayan diğer araçlar vasıtasıyla son
tüketiciye sunulan ve gıda ile ilgili olan bilgilendirmeyi,
k) Gıda hakkında bilgilendirme
mevzuatı: Belirli gıda gruplarına veya özel durumlarda tüm gıdalara
uygulanabilen genel nitelikli kurallar ve sadece özel gıdalara uygulanan
kurallar dahil gıdalar hakkında bilgilendirmeyi ve özellikle etiketlemeyi
kapsayan düzenlemeleri,
l) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirme: İlgili mevzuat gereğince son tüketiciye sağlanması gereken
bilgileri,
m) Gıda onay numarası:
Bakanlıkça belirlenen ve belli bir onay işlemine tabi olan gıdaların özel mevzuatında
belirtildiği şekilde kodlanacak olan numarayı,
n) Gluten: Bazı bireylerin
duyarlı oldukları, suda ve 0,5 M sodyum klorür çözeltisinde çözünmeyen ve
buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden ve
türevlerinden gelen bir protein fraksiyonunu,
o) Görüş alanı: Bir ambalajın,
tek bir bakış noktasından okunabilen tüm yüzeylerini,
ö) Hazır ambalajlı gıda:
Tüketicinin talebi doğrultusunda satış yapılan işletmede ambalajlanan
gıdalar veya doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilen gıdalar
hariç olmak üzere; her durumda açılmadan veya değiştirilmeden içeriği
değiştirilemeyecek şekilde, ambalajı gıdayı tamamen veya sadece kısmen
kaplayan, son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine bu şekilde sunulan gıda
ve satışa sunulmadan önce içine konulduğu ambalajdan oluşan herhangi bir
tek birimi,
p) Menşe ülke:
Gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 18
ila 21 inci madde hükümleri çerçevesinde belirlenen menşe ülkesini,
r) Net miktar: Ambalajlı
gıdanın, ambalaj malzemesi ve gıda ile birlikte ambalajlanan diğer
malzemeler hariç miktarını,
s) Okunabilirlik:
Bilgilendirmenin; punto büyüklüğü, harf aralığı, satır aralığı, çizgi
genişliği, yazı rengi, yazı karakteri, harflerin yükseklik-genişlik oranı,
malzemenin yüzeyi ve baskı ile zemin arasında belirgin kontrastın yanı sıra
çeşitli unsurlar vasıtasıyla belirtildiği ve genel nüfus için görsel olarak
erişilebilir fiziksel görünümünü,
ş) Özel beslenme amaçlı gıda:
İlgili gıda kodeksinde tanımlanan gıdaları,
t) Parti: Gıdanın ilgili gıda
kodeksinde tanımlanan satış birimleri topluluğunu,
u) Reklam: Ticaret, iş, zanaat
veya bir meslekle bağlantılı olarak, bir mal veya hizmetin satışını ya da
kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya
ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı,
görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi
niteliğindeki duyuruları,
ü) Resmî ad: Gıdanın Türk Gıda
Kodeksi kapsamında belirlenen adını,
v) Son tüketim tarihi:
Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu nedenle insan sağlığı
açısından kısa süre içerisinde tehlike oluşturması muhtemel olan gıdaların
tüketilebileceği son tarihi,
y) Süzme ağırlığı: Sıvı ortam
içinde satışa sunulan katı gıdanın, sıvı kısmı uygun yöntemlerle
ayrıldıktan sonraki net miktarını,
z) Tanımlayıcı ad: Gıdanın ve gerektiğinde
kullanımının tanımlanmasını, tüketicilerin gıdanın gerçek doğasını
anlamasını ve karıştırılabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesini sağlayan
yeterince açık olan adı,
aa) Tasarlanmış nanomateryal:
100 nanometreden büyük boyutlarda olabilen fakat nano boyut
karakteristiğini (bahse konu malzemenin geniş spesifik yüzey alanı ile
ilgili olan ve/veya aynı malzemenin nano hali olmayan cinsinden farklı
spesifik fizikokimyasal özellikleri içeren) koruyan agregat, aglomerat veya
yapılar içeren, bir çoğunun bir veya daha fazla boyutu 100 nm veya daha az
olan, içinde veya yüzeyde bulunan ayrı fonksiyonel parçalardan oluşan veya
bir veya daha fazla boyutu 100 nm veya daha az olan ve özel bir amaç için
üretilen malzemeyi,
bb) Tavsiye edilen tüketim
tarihi: Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has
özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihi,
cc) Temel görüş alanı: Bir
ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi
beklenen, gıdanın karakteri ve doğası ve uygulanabilirse markasına
dayanarak tüketicinin ürünü hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla
bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından seçilen görüş alanını,
çç) Toplu tüketim yeri: Gıdanın
tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek üzere son tüketiciye sunulduğu;
mobil araçlar veya sabit veya hareketli tezgahlar da dahil olmak üzere
hazır yemek hizmeti veren restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler
gibi işletmeleri,
dd) Uzaktan iletişim araçları:
7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun
‘mesafeli sözleşmeler’ ile ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdayı
tedarik eden ile tüketicinin fiziksel olarak karşı karşıya gelmeden,
aralarında anlaşmaya varmak için kullanabildikleri herhangi bir aracı,
ifade eder.
(3) Bu Yönetmelikte beslenme
bildirimi ile ilgili geçen;
a) ‘Beslenme yönünden
etiketleme’ veya ‘beslenme bildirimi’:
1) Enerji değeri veya,
2) Enerji değeri ve sadece besin
öğelerinden bir veya birden fazlası (“Yağ (doymuş yağ, tekli doymamış yağ,
çoklu doymamış yağ, trans yağ)”, “Karbonhidrat (şekerler, polioller,
nişasta)”, “Tuz”, “Lif”, “Protein”, “Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve bu ekte
tanımlanan belirgin miktarlarda bulunan vitamin ve mineraller”),
hakkındaki bilgileri içeren
bildirimi,
b) Çoklu doymamış yağ: Cis, cis-metilen
kesintili iki veya daha fazla çift bağ içeren yağ asitlerini,
c) Doymuş yağ: Çift bağ
içermeyen yağ asitlerini,
ç) Karbonhidrat: Polioller de
dâhil olmak üzere, insan vücudunda metabolize olan herhangi bir
karbonhidratı,
d) Lif: İnsan ince bağırsağında
sindirilemeyen, emilemeyen ve üç veya daha fazla monomerden oluşan;
1) Tüketilen gıdada doğal olarak
bulunan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
2) Gıda hammaddelerinden
fiziksel, kimyasal veya enzimatik yolla elde edilen ve faydalı fizyolojik
etkiye sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla doğrulanmış olan
yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
3) Faydalı fizyolojik etkiye
sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla doğrulanmış olan
yenilebilir sentetik karbonhidrat polimerlerini,
e) Ortalama değer: Belli bir
gıdanın içerdiği besin öğesi miktarını en iyi temsil eden ve mevsimsel
değişkenlik, tüketim eğilimleri ve gerçek değerin değişmesine neden
olabilecek diğer faktörler ile ilgili kabulleri yansıtan değeri,
f) Poliol (şeker alkol): İkiden
fazla hidroksil grubu içeren alkolleri,
g) Porsiyon büyüklüğü: Bir
gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama miktarını,
ğ) Protein: Özel mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, “Protein = Toplam Kjeldahl Azotu x 6,25”
formülü kullanılarak hesaplanan protein içeriğini,
h) Referans alım (RA) oranı:
Tüketime hazır haldeki gıdanın 100 g veya 100 ml’sinin ve/veya bir
porsiyonunun veya bir tüketim biriminin, Ek-9 Bölüm 2’deki enerji veya
besin öğeleri için verilen referans alım değerlerinin % olarak ne kadarını
karşıladığını,
ı) Şekerler: Polioller hariç
olmak üzere, gıdada bulunan tüm monosakkaritler ve disakkaritleri,
i) Tekli doymamış yağ: Cis
formunda bir adet çift bağ içeren yağ asitlerini,
j) Trans yağ: Trans formunda en
az bir adet konjuge olmayan (en az bir metilen grubu kesintili)
karbon-karbon çift bağı içeren yağ asitlerini,
k) Tuz: “Tuz = Sodyum x 2,5”
formülü kullanılarak hesaplanan tuz eşdeğeri içeriğini,
l) Tüketim birimi: Hazır ambalajlı
gıdalar için;
1) Ambalajın veya etiketin
üzerinde adedi veya ağırlığı belirtilen ve ambalajın içinde ağırlıkları
aynı olan paket, dilim, adet, draje, tane ve benzeri şekildeki ayrı her bir
birimi,
2) Porsiyon büyüklüğü
belirlenmiş gıdanın Ek-12’de yer alan Gıdaların Porsiyon Büyüklükleri
dışındaki tek kullanımlık ambalajda sunulduğu tek birimi,
m) Yağ: Fosfolipidler dâhil
olmak üzere tüm lipitleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Gıda Hakkında Bilgilendirmenin Genel İlkeleri
Gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin
ilkeleri
MADDE 5 – (1) Bakanlık, gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatının gerektirdiği zorunlu bilgilendirme kurallarını
düzenlerken aşağıdaki özelliklere ilişkin bilgileri esas alır:
a) Gıdanın kimliği ve bileşimi,
özellikleri veya diğer nitelikleri.
b) Özellikle belli tüketici
gruplarının sağlığına zararlı olabilecek içerik, güvenli kullanım,
muhafaza, dayanıklılık ve gıdanın zararlı veya tehlikeli içeriğine ilişkin
sonuçları ve riskleri içeren sağlık etkisine dair bilgileri içerecek
şekilde tüketici sağlığının korunmasını ve gıdanın güvenilir kullanımını.
c) Özel beslenme ihtiyaçları
olanlar dahil tüketicilerin bilinçli olarak seçim yapmasını sağlayacak
besin öğeleri.
(2) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirmenin gerekliliği değerlendirilirken ve tüketicilerin bilinçli
seçim yapmalarını sağlamak için, tüketicilerin çoğunluğu tarafından özel
olarak önem verilen belirli bilgilere duyulan yaygın ihtiyaç ve güvenilir
gıdanın piyasaya arzı dikkate alınır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gıda Hakkında Bilgilendirmeye İlişkin Genel
Gereklilikler ve Gıda İşletmecilerinin
Sorumlulukları
Temel gereklilik
MADDE 6 – (1) Son tüketici veya toplu
tüketim yerlerine yönelik tüm gıdalarda bu Yönetmeliğin gerektirdiği
bilgiler yer alır.
Doğru bilgilendirmeye ilişkin
kurallar
MADDE 7 – (1) Gıda hakkında bilgilendirme,
özellikle;
a) Gıdanın başta doğası,
kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi,
imalat veya üretim metodu olmak üzere başlıca nitelikleri açısından,
b) Gıdanın sahip olmadığı
etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak,
c) Tüm benzer gıdalar aynı
niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip
olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin
öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak,
ç) Gıdanın bileşiminde doğal
olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak kullanılan bir bileşen
farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edildiği halde, görünüş,
tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öğenin
veya o bileşenin varlığını ima ederek,
yanıltıcı biçimde olamaz.
(2) Gıda hakkında
bilgilendirmenin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılır olması
sağlanır.
(3) Özel beslenme amaçlı gıdalar
ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın bir hastalığı
önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair
bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta bulunulamaz.
(4) Bu maddenin birinci, ikinci
ve üçüncü fıkralarında yer alan hükümler; gıdanın reklâmı ile
gıdanın tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, kullanılan
ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli için de
uygulanır.
Sorumluluklar
MADDE 8 – (1) Gıda hakkında
bilgilendirmeden, gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz
eden gıda işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise
ithalatçı sorumludur.
(2) Gıda hakkında
bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisi, yürürlükte olan gıda
hakkında bilgilendirme mevzuatının gerektirdiği bilgilerin hazır
bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.
(3) Bu maddenin birinci fıkrası
dışında kalan ve gıda hakkında bilgilendirmeye müdahale etmeyen gıda
işletmecileri, sahip oldukları bilgiler çerçevesinde, yürürlükte olan gıda
hakkında bilgilendirme mevzuatına uygun olmayan gıdaları tedarik etmezler.
(4) Gıda işletmecileri, kendi
kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında, son tüketiciyi
yanıltacak veya tüketicinin korunma düzeyini ve bilinçli seçim yapma
şansını azaltacak şekilde gıdaya eşlik eden bilgilerde değişiklik yapamaz.
Gıda işletmecileri, gıdaya eşlik eden bilgilerde yaptıkları her
değişiklikten sorumludur.
(5) Gıda işletmecileri bu
maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı olmamak kaydıyla,
kendi kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında, gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatına ve faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemelere
uyum sağlar ve bu gerekliliklerin yerine getirildiğini doğrular.
(6) Gıda işletmecileri, kendi
kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında, son tüketiciye
yönelik olan veya toplu tüketim yerlerine arz edilecek olan hazır ambalajlı
olmayan gıdalar ile ilgili olarak, gerektiğinde gıda hakkında zorunlu
bilgilendirmenin son tüketiciye sunulmasını sağlamak amacıyla gıdayı alan
gıda işletmecisine aktarılması gereken bilgileri sağlar.
(7) Gıda işletmecileri, kendi
kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında;
a) Son tüketiciye yönelik olan,
ancak toplu tüketim yerleri haricinde son tüketiciye satılmadan önceki bir
aşamada piyasaya arz edilen,
b) Toplu tüketim yerlerine yönelik
olan ve hazırlama, işleme, parçalama, bölme veya doğrama işlemleri için
toplu tüketim yerlerine arz edilen,
hazır ambalajlı gıdalarla ilgili
olarak dördüncü bölümde belirtilen bilgilerin gıdanın ambalajının üzerinde
veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde veya ticari belgelerin
gıdaya eşlik etmesi veya teslimattan önce veya teslimat sırasında
gönderildiği garanti edilebildiğinde gıda ile ilgili ticari belgelerin
üzerinde bulunmasını sağlar.
(8) Gıda işletmecileri bu
maddenin yedinci fıkrasına bakılmaksızın, 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının (a), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen bilgilerin, hazır
ambalajlı gıdaların piyasaya arz edildiği dış ambalaj üzerinde de yer
almasını sağlar. Bu bilgiler hazır ambalajlı gıdanın ambalajı veya etiketi
üzerinde bulunuyorsa ve dış ambalajdan açık bir şekilde ve kolayca
görülebiliyorsa, bilgilerin dış ambalajda tekrar belirtilmesine gerek
yoktur.
(9) Son tüketiciye veya toplu
tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz
eden gıda işletmecileri, bu işletmecilere, bu maddenin ikinci fıkrasında
yer alan sorumlulukların yerine getirilmesi gerektiğinde, yeterli bilginin
sağlandığını garanti ederler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Gıda Hakkında Zorunlu Bilgilendirmenin İçeriği ve
Bildirimi
Zorunlu bilgiler
MADDE 9 – (1) Bu Yönetmelikteki istisnalar
saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki bilgilerin belirtilmesi zorunludur:
a) Gıdanın adı.
b) Bileşenler listesi.
c) Ek-1’de yer alan Alerjiye
veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler.
ç) Belirli bileşenlerin veya
bileşen gruplarının miktarı.
d) Gıdanın net miktarı.
e) Tavsiye edilen tüketim tarihi
veya son tüketim tarihi.
f) Özel muhafaza ve/veya
kullanım koşulları.
g) 8 inci maddenin birinci
fıkrasında bahsedilen gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi.
ğ) 12 nci maddede belirtilen
işletme kayıt numarası veya tanımlama işareti.
h) Menşe ülke.
ı) Kullanım bilgisi olmadığında
gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı.
i) Hacmen % 1,2’den fazla alkol
içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi.
j) Beslenme bildirimi.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasında belirtilen bilgiler kelimeler ve rakamlarla verilir. Bu
bilgiler, kelime ve rakamlara ilave olarak, 42 nci madde hükümlerine aykırı
olmamak kaydıyla resimli gösterimler veya semboller aracılığıyla ifade
edilebilir.
Belirli gıdalar veya gıda
grupları için ilave zorunlu bilgiler
MADDE 10 – (1) Ek-2’de yer alan etiketinde
ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar için, 9 uncu maddede
belirtilen bilgilere ilave olarak Ek-2’de yer alan bilgilerin de bulunması
zorunludur.
Gıdanın parti işareti veya
numarası
MADDE 11 – (1) 9 uncu ve 10 uncu maddelerde
bahsedilen zorunlu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduğu partinin
tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya numarası da ilgili gıda
kodeksine uygun olarak belirtilir.
İşletme kayıt numarası veya
tanımlama işareti
MADDE 12 – (1) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre;
a) Kayıt işlemine tabi olan gıda
işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, gıdanın üretildiği
veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası belirtilir.
b) Onay işlemine tabi olan gıda
işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, Hayvansal Gıdalar
İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile
ilgili hükümler uygulanır.
Gıda onay numarası
MADDE 13 – (1) Bakanlıkça onay şartı
getirilen gıdaların etiketinde gıda onay numarasının yazılması zorunludur.
(2) Gıda onay numarası, birinci
fıkra kapsamında onay alması gereken gıda ile ilgili özel mevzuatta yer
alan hükümlere uygun olarak verilir.
Ağırlıklar ve ölçüler
MADDE 14 – (1) 9 uncu madde,
ağırlıklar ve ölçülere ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
(2) Hazır ambalajlı gıdaların
nominal dolum miktarlarına ilişkin özel hususlar, 4/6/2015 tarihli ve 29376
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve
Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik (76/211/AT) ve 4/8/2010
tarihli ve 27662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı
Mamullerin Nominal Dolum Miktarı ile İlgili Kuralların Belirlenmesine Dair
Yönetmelik (2007/45/AT) kapsamında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından belirlenir.
Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirmenin kullanılabilirliği ve yerleşimi
MADDE 15 – (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirmenin, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, tüm gıdalar için
hazır bulunması ve kolayca erişilebilir olması sağlanır.
(2) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme,
hazır ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın üzerinde veya bu ambalaja
ayrılmayacak şekilde yapıştırılmış veya iliştirilmiş bir etiket üzerinde
bulunur.
(3) Son tüketiciye veya toplu
tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıdalar
veya satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek
satılan gıdalar ile doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş
olan gıdalar ile ilgili olarak aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) Doğrudan satış için hazır
ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar hariç olmak üzere zorunlu bilgilerin
tümü gıdanın (dökme ürünler dahil) satış yerlerine sevk edilmesi sırasında
beraberinde yer alır.
b) Gıdanın satışı sırasında, 9
uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (e), (g) ve (h) bentlerinde yer
alan bilgiler ile Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırları kapsamındaki ilave
zorunlu bilgiler satın alan kişinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya
gıda ile birlikte satın alan kişiye sunulur.
c) Talep edilmesi halinde, satın
alan kişi zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirilir.
(4) Bu maddenin üçüncü fıkrası,
diğer bazı zorunlu bilgilerin belirlendiği ilgili mevzuat hükümleri saklı
kalmak kaydıyla uygulanır.
(5) Toplu tüketim yerlerinde son
tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan gıdalarla ilgili olarak
aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının (a) ve (c) bentlerinde yer alan bilgiler ile Ek-2’nin 6 ve 7
numaralı satırları kapsamındaki ilave zorunlu bilgiler tüketiciye sunulur.
b) (a) bendinde belirtilen bilgiler
kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı tahtaları,
broşür benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulur. Bilgilerin
sunumunda, kelimeler veya sayılar yerine başka gösterim şekilleri ve/veya
grafik formlar veya semboller kullanılabilir.
Zorunlu bilgilerin bildirim
şekli
MADDE 16 – (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirme; kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek
şekilde dikkat çekici bir yerde yapılır. Verilen bilgiler, diğer yazılı
veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde gizlenemez,
kapatılamaz, bölünemez veya kesilemez. Bu bilgilere ilişkin yazılar ile
zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanır.
(2) Belirli gıdalar için
uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu bölümde yer
alan bilgiler ambalaj üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket
üzerinde bulunduğunda, bu bilgiler açıkça okunabilir olması sağlanacak
şekilde Ek-3’te yer alan x-yüksekliğinin en az 1,2 mm olduğu punto
büyüklüğündeki karakterler kullanılarak yazılır.
(3) En geniş yüzeyi 80 cm² den
daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, bu maddenin ikinci fıkrasında
bahsedilen x-yüksekliği en az 0,9 mm olarak uygulanır.
(4) 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının (a), (d) ve (i) bentlerinde belirtilen zorunlu bilgiler, aynı
görüş alanı içinde yer alır.
(5) Bu maddenin dördüncü
fıkrası, 19 uncu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında bahsedilen
durumlarda uygulanmaz.
Mesafeli satış
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmeliğin
mesafeli satış ile ilgili hükümleri, 6502 sayılı Kanunun mesafeli
sözleşmeler ile ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
(2) 9 uncu maddede belirtilen
zorunlu bilgilere ait koşullar saklı kalmak kaydıyla, uzaktan iletişim
araçları ile satışa arz edilen gıdalar için aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 9 uncu maddenin birinci
fıkrasında yer alan zorunlu bilgiler, aynı fıkranın (e) bendi hariç olmak
üzere ve Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırında yer alan bilgiler, satın alma
işlemi sonuçlanmadan önce hazır bulundurulur ve uzaktan satışı destekleyen
materyalde yer alır veya gıda işletmecisi tarafından açıkça belirlenen
diğer uygun araçlar vasıtasıyla sunulur. Diğer uygun araçlar
kullanıldığında, gıda işletmecisi zorunlu bilgileri tüketiciye ek masraflar
yüklemeden sunar.
b) Zorunlu bilgilerin tümü
teslimat sırasında sunulur.
(3) Uzaktan iletişim araçları
ile toplu tüketim yerleri tarafından satışa arz edilen gıdalar için, 15
inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen zorunlu bilgiler bu maddenin
ikinci fıkrasına uygun olarak hazır bulundurulur.
(4) Otomatik satış makinelerinde
veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır
ambalajlı gıdalara bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi uygulanmaz.
(5) Otomatik satış makinelerinde
veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır
ambalajlı olmayan gıdalar için, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) ve
(c) bentlerinde belirtilen bilgiler, satın alma işlemi sonuçlanmadan önce
tüketicinin görebileceği şekilde hazır bulundurulur.
Dil gereklilikleri
MADDE 18 – (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirme Türkçe olarak yapılır. Bu bilgilendirme Türkçe’ye ilave
olarak diğer ülkelerin resmi dillerinde de yapılabilir.
(2) Ürün üzerinde Türkçe
etiketin yanı sıra farklı dillerde etiket bilgileri olması durumunda
etiketteki Türkçe dışındaki bilgilerin gıda hakkında bilgilendirme mevzuatında
yer alan tüm etiket bilgilerini içermesi gerekmez. Ancak etikette bulunan
resim, şekil ve beyan gibi bilgiler gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına
aykırı olamaz.
Belirli zorunlu bilgilere
ilişkin istisnalar
MADDE 19 – (1) Silinmeyecek şekilde
işaretlenmiş olan ve bu nedenle herhangi bir etiket taşımayan tekrar
kullanılabilen cam şişelerde, sadece 9 uncu maddenin birinci fıkrasının
(a), (c), (d), (e) ve (j) bentlerinde yer alan bilgilerin verilmesi
zorunludur.
(2) En geniş yüzeyi 10 cm²’den
daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının sadece (a), (c), (d), (e) ve (ğ) bentlerinde yer alan bilgilerin
ambalaj veya etiket üzerinde verilmesi zorunludur. Bu durumda, 9 uncu
maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgiler de başka
yöntemler kullanılarak veya tüketicinin talep etmesi durumunda sunulur.
(3) Beslenme bildirimini
gerektiren diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 9 uncu maddenin
birinci fıkrasının (j) bendi, Ek-14’te yer alan gıdalar için zorunlu
değildir.
(4) Bileşenler listesi veya
zorunlu beslenme bildirimini gerektiren diğer ilgili mevzuat hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) ve (j)
bentlerinde atıf yapılan bilgilerin hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde
verilmesi zorunlu değildir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Zorunlu Bilgilere İlişkin Hükümler
Gıdanın adı
MADDE 20 – (1) Gıdanın adı olarak, o gıda
için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır.
Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelen adı kullanılır.
Gıdanın alışılagelen bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa,
tanımlayıcı bir ad belirlenir.
(2) Gıdanın ithal edildiği
ülkede kullanılan adının, bu madde kapsamında gıdanın adı olarak
kullanılmasına izin verilir. Ancak, bu Yönetmeliğin diğer hükümlerinin ve
özellikle 9 uncu maddede belirtilen bilgiler ile ilgili kuralların
uygulanması sonucunda; son tüketicinin o gıdanın gerçek doğasını anlaması
ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa, gıdanın adına
yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrası
hükmüne istisna olarak, ithal edilen gıdanın adı, o gıdanın bileşimi veya
üretimi bakımından son tüketicinin doğru bilgilendirilmesini sağlamak için
yeterli olmayacağı kadar farklı bir gıdaya işaret ediyorsa o ad
kullanılmaz.
(4) Hiçbir ticari marka veya
ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
(5) Gıdanın adı ve bu ada eşlik
edecek bilgiler ile ilgili olarak Ek-15’te yer alan Gıdanın Adına Eşlik
Eden Zorunlu Bilgiler için özel kurallar da uygulanır.
(6) Bu madde, 22/12/2016 tarihli
ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa aykırı olmamak kaydıyla uygulanır.
Bileşenler listesi
MADDE 21 – (1) Bileşenler listesi,
“bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren uygun
bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında
kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır.
(2) Bileşenler, uygulanabildiği
durumlarda, 20 nci madde ile Ek-15’te yer alan kurallara uygun olarak kendi
özel adları ile belirtilir.
(3) Tasarlanmış nanomateryal
formunda bulunan bütün bileşenler, bileşenler listesinde açık bir şekilde
belirtilir. Bu tür bileşenlerin adlarını takiben parantez içinde ‘nano’
kelimesine yer verilir.
(4) Kalıntılar ‘bileşen’ olarak
kabul edilmez.
(5) Bu maddenin birinci ve
ikinci fıkralarının uygulanmasına ilişkin kurallar, Ek-4’te yer almaktadır.
Bileşenler listesine ilişkin
istisnalar
MADDE 22 – (1) Aşağıdaki gıdalarda
bileşenler listesinin bulunması zorunlu değildir:
a) Soyulmamış, doğranmamış veya
benzeri bir işlemden geçirilmemiş, kök/yumru olanlar da dâhil taze meyve ve
sebzeler.
b) Tanımından karbonatlı olduğu
anlaşılan karbonatlı sular.
c) Başka bir bileşen ilave
edilmemiş olması koşulu ile sadece tek bir temel üründen elde edilen
fermantasyon sirkeleri.
ç) Üretimleri için elzem olan
laktik ürünler, gıda enzimleri ve mikroorganizma kültürleri dışında bir
bileşen ilave edilmemiş olan tereyağı, fermente süt ürünleri ve kremalar.
d) Taze peynirler ve eritme
peynirleri hariç olmak üzere, üretimleri için elzem olan laktik ürünler,
gıda enzimleri ve mikroorganizma kültürleri ve tuz dışında bir bileşen
ilave edilmemiş olan peynirler.
e) Gıdanın adı ile bileşenin
adının aynı olması veya gıdanın adının, bileşenin doğasını açıkça
tanımlaması durumunda tek bir bileşenden oluşan gıdalar.
Gıda bileşenlerinin bileşenler
listesinde belirtilmesine ilişkin istisnalar
MADDE 23 – (1) 24 üncü maddenin
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki gıda bileşenlerinin bileşenler
listesinde yer alması zorunlu değildir:
a) Bir bileşenin, üretim işlemi
sırasında geçici olarak ortamdan uzaklaştırılan ve daha sonra orijinal
miktarını aşmayacak şekilde yeniden ortama dâhil edilen bileşenleri.
b) Gıdadaki varlığı, Türk Gıda
Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinde geçen taşınma prensibi
çerçevesinde, yalnızca bu gıdanın içerdiği bir ya da daha fazla bileşenden
kaynaklanan ve son üründe teknolojik fonksiyonu bulunmayan gıda katkı
maddeleri ve gıda enzimleri.
c) İşlem yardımcısı olarak
kullanılan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri.
ç) Gıda katkı maddesi olmayan
ancak taşıyıcılar gibi aynı şekilde ve aynı amaçla ve kesinlikle gerekli
miktarlarda kullanılan taşıyıcılar ve maddeler.
d) Gıda katkı maddesi olmayan
ancak işlem yardımcıları gibi aynı şekilde ve aynı amaçla kullanılan ve
değişmiş bir formda da olsa son üründe bulunan maddeler.
e) Konsantre veya kurutulmuş
formda kullanılan bir bileşenin yeniden eski haline getirilmesi amacı ile
üretim işlemi sırasında kullanılan su.
f) Sıvı ortam içinde sunulan
gıdalarda sıvı ortam olarak kullanılan, ancak normal olarak gıda ile
birlikte tüketilmeyen su.
Alerjiye veya intoleransa neden
olan belirli madde veya ürünlerin bildirimi
MADDE 24 – (1) Gıdanın üretiminde
veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe
bulunan ve Ek-1’de yer alan herhangi bir bileşen ya da işlem yardımcısı
veya bu ekte yer alan alerjiye veya intoleransa neden olan bir maddeden ya
da üründen elde edilen herhangi bir bileşen ya da işlem yardımcısı ile
ilgili bilgiler aşağıdaki kurallara göre belirtilir:
a) Bu bilgiler, Ek-1’de yer alan
madde veya ürün adları açık bir şekilde kullanılarak ve 21 inci maddenin
birinci fıkrasına uygun olarak bileşenler listesinde belirtilir.
b) Bileşenler listesinde Ek-1’de
belirtildiği şekilde yer alan madde veya ürün adları, bu bilgiyi listenin
geri kalan bölümünden açıkça ayıran bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneğin,
punto, stil veya arka plan rengi aracılığıyla) vurgulanır.
c) Eğer gıdanın bileşenler
listesi yok ise alerjiye veya intoleransa neden olan bileşenler veya işlem
yardımcılarına ilişkin bilgiler, Ek-1’de yer alan madde veya ürün adlarını
takiben “içerir” kelimesi kullanılarak belirtilir.
ç) Eğer gıdanın içinde bulunan
birkaç bileşen veya işlem yardımcısı Ek-1’de yer alan tek bir maddeden veya
üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem yardımcısının her biri için
açık bir şekilde etiketleme yapılır.
d) Eğer gıdanın adı Ek-1’de yer
alan madde veya ürüne açık bir şekilde atıfta bulunuyorsa, söz konusu
bileşenin veya işlem yardımcısının bildirimine gerek yoktur.
Bileşenlerin miktarının
bildirimi
MADDE 25 – (1) Bir gıdanın üretiminde
veya hazırlanmasında kullanılan bileşenin veya bileşen grubunun miktarı
aşağıdaki durumlarda belirtilir:
a) İlgili bileşen veya bileşen
grubu, gıdanın adında yer alıyorsa veya tüketici tarafından genellikle
gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa.
b) İlgili bileşen veya bileşen
grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile
vurgulanıyorsa.
c) İlgili bileşen veya bileşen
grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya görünüşünden dolayı
karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için zorunlu ise.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasının uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve belirli
bileşenlerin miktarının belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar,
Ek-5’te yer almaktadır.
Gıdanın net miktarı
MADDE 26 – (1) Gıdanın net miktarı,
litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun olanı
kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle
birimleriyle belirtilir.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasının uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve net miktarın
belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar Ek-6’da yer alır.
Gıdanın tavsiye edilen tüketim
tarihi, son tüketim tarihi ve dondurulduğu tarih
MADDE 27 – (1) Mikrobiyolojik açıdan
kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından
tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda son tüketim tarihi, diğer
gıdalarda tavsiye edilen tüketim tarihi belirtilir. Son tüketim tarihi
geçmiş olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre güvenilir olmayan gıda
olarak kabul edilir.
(2) Tavsiye edilen tüketim
tarihi veya son tüketim tarihi veya dondurulduğu tarih bilgilerinden uygun
olanı Ek-7’de yer alan kurallara göre belirtilir.
Özel muhafaza koşulları veya
kullanım koşulları
MADDE 28 – (1) Gıdanın özel muhafaza
koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu koşullar
belirtilir.
(2) Gerektiğinde, gıdanın
ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını
sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı
belirtilir.
Ticari unvan ve adres
MADDE 29 – (1) 8 inci maddenin birinci
fıkrasına göre;
a) Gıda hakkında
bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve
adresi uygun ifadeler kullanılarak belirtilir.
b) İthal ürünlerde gıda
işletmecisi “ithalatçı” olarak belirtilir.
İşletme kayıt numarasının
gösterim şekli
MADDE 30 – (1) Gıdanın üretildiği
veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası, Gıda
İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak ve
“İşletme kayıt no:…” şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya işletme
kayıt numarasının kendisi ya da etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta
bulunan bir ifade yer alır. Atıf yapılan ve/veya atfın yapıldığı yerde
“İKN” kısaltması kullanılabilir.
(2) Kayıt işlemine tabi olan
gıda işletmecisinin birden fazla işletmesi varsa veya birden fazla
işletmede üretim veya ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin veya
ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde
işaretlenmek şartıyla diğer işletmelere ait kayıt numaraları da etikette
yer alabilir.
(3) İşaretlemenin yapılamadığı
durumlarda, gıdanın üretildiği işletmenin işletme kayıt numarasıyla
birlikte uygun bir kodlama sistemi kullanılabilir.
(4) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alan
gıda işletmecilerinin kayıt işlemleri kapsamında ürün üretmeleri halinde,
kayıt numarası alınmadan işletme onay numarası kullanılacaksa, etiket
üzerinde tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda; işletme onay numarası,
“İşletme kayıt no:.:” ifadesini takiben verilir ve “TR-İl Trafik Plaka
No-İşletme Numarası” formatında belirtilir.
Menşe ülke
MADDE 31 – (1) Gıdanın menşe ülkesi,
uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.
(2) Gıdanın menşe ülkesi ile ana
bileşeninin menşe ülkesi farklı olduğunda, gıdaya eşlik eden bilgilerin
veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek
menşe ülkesi hakkında tüketiciyi yanıltacağı durumlarda aşağıdaki
kurallardan birisi uygulanır:
a) Gıdanın ana bileşeninin menşe
ülkesi de belirtilir.
b) Gıdanın ana bileşeninin menşe
ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu belirtilir.
(3) Etiket üzerinde yer alan
gıda işletmecisinin adı, ticaret unvanı veya adresi, bu Yönetmelik
kapsamında menşe ülke bildirimi olarak değerlendirilmez.
Kullanım talimatı
MADDE 32 – (1) Kullanım talimatı,
gıdanın uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde belirtilir. Kullanım
talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama
bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar kullanılabilir.
Alkol derecesi
MADDE 33 – (1) Türk Gümrük Tarife
Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol derecesi, bu
ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasında bahsedilen ürünler hariç olmak üzere, hacmen % 1,2’den fazla
alkol içeren içeceklerde gerçek alkol derecesi, Ek-8’de yer alan kurallara
göre belirtilir.
(3) Bu madde kapsamındaki
ürünlerde Ek-2’nin 6 numaralı satırı uygulanmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Beslenme Bildirimi
Beslenme bildirimi kurallarına ilişkin
istisnalar
MADDE 34 – (1) Bu bölümde yer alan
hükümler takviye edici gıdalara uygulanmaz.
(2) Bu bölümde yer alan
hükümler, özel beslenme amaçlı gıdalar için geçerli olan ilgili mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydı ile uygulanır.
(3) Bu bölümde yer alan hükümler
35 inci maddenin beşinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla sadece hazır
ambalajlı gıdalar için geçerlidir.
Beslenme bildiriminin içeriği
MADDE 35 – (1) Zorunlu beslenme
bildirimi aşağıdaki bilgilerden oluşur:
a) Enerji değeri.
b) Yağ, doymuş yağ,
karbonhidrat, şekerler, protein ve tuz miktarları.
c) Tuz içeriğinin sadece gıdanın
doğasında bulunan sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin bir
ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer alabilir.
ç) Diğer mevzuat hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen
bilgilere ilave olarak sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir
yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren
gıdaların %2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ miktarı
bildirilir.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasında atıf yapılan zorunlu beslenme bildirimi içeriği, aşağıda verilen
besin öğelerinden birinin veya birkaçının miktarı ile desteklenebilir:
a) Tekli doymamış yağ.
b) Çoklu doymamış yağ.
c) Lif.
ç) Polioller veya şeker alkol.
d) Nişasta.
e) Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve
gıdada bu ekte tanımlanmış olan belirgin miktarda bulunan vitamin ve
mineraller.
(3) Hazır ambalajlı bir gıdanın
etiketi üzerinde bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen zorunlu beslenme
bildiriminin yapılması durumunda, aşağıdaki bilgiler etiket üzerinde tekrar
verilebilir:
a) Enerji değeri veya
b) Enerji değeri ile birlikte
yağ, doymuş yağ, şekerler ve tuz.
(4) 43 üncü maddenin birinci
fıkrasına istisna olarak; 19 uncu maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen
ürünlerin etiketinde beslenme bildirimi yapılması durumunda bildirimin
içeriği sadece enerji değeri ile sınırlı tutulabilir.
(5) 43 üncü maddenin birinci
fıkrasına istisna olarak; 15 inci maddenin üçüncü ve beşinci fıkra
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu fıkralarda belirtilen gıdalar için
beslenme bildirimi yapılması durumunda, bildirimin içeriği sadece enerji
değeri veya enerji değeriyle birlikte sadece yağ, doymuş yağ, şekerler ve
tuz ile sınırlandırılabilir.
Enerji değeri ve besin öğesi
miktarlarının hesaplanması
MADDE 36 – (1) Enerji değeri,
Ek-10’da yer alan enerji değerinin hesaplanması için çevrim faktörleri
kullanılarak hesaplanır.
(2) 35 inci maddede atıf yapılan
enerji değeri ve besin öğesi miktarları gıdanın satışa sunulduğu haline
göre verilir. Ancak uygun durumlarda bu bilgiler, gerekli hazırlama
talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koşuluyla, gıdanın tüketime hazır
haline göre verilebilir.
(3) Bildirilen değerler, duruma
göre aşağıdaki bilgilere dayanan ortalama değerler olarak verilir ve
ambalaj üzerinde “ortalama değer” olarak belirtilebilir:
a) Üreticinin gıda analizleri.
b) Kullanılan bileşenlerin
bilinen veya gerçek ortalama değerleri kullanılarak yapılan hesaplama.
c) Genel olarak saptanmış ve
kabul görmüş veriler kullanılarak yapılan hesaplama.
Gıdanın 100 gramı veya 100 mL’si
üzerinden bildirim
MADDE 37 – (1) 35 inci maddede atıf
yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları, Ek-11’de yer alan ölçü
birimleri kullanılarak verilir.
(2) 35 inci maddede atıf yapılan
enerji değeri ve besin öğesi miktarları, 100 g veya 100 mL üzerinden
verilir.
(3) Vitaminler ve mineraller ile
ilgili bilgiler verildiğinde, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen
ifade biçimine ilave olarak, 100 g veya 100 mL üzerinden, Ek-9
Bölüm 1’de yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi olarak da
belirtilir.
(4) Enerji değeri ve 35 inci
maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen besin
öğesi miktarları, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ifade biçimine
ilave olarak, 100 g veya 100 mL üzerinden, Ek-9 Bölüm 2’de yer alan
referans alım değerlerinin yüzdesi olarak belirtilebilir.
(5) Bu maddenin dördüncü fıkrası
ve/veya 39 uncu madde hükümleri uygulandığında aynı görüş alanında olmak
kaydıyla bu bilgilere çok yakın bir yerde ‘Ortalama bir yetişkinin referans
alım (RA) değeri (8400 kJ / 2000 kcal)’ ifadesine yer verilir.
Gıdanın bir porsiyonu veya
tüketim birimi üzerinden bildirim
MADDE 38 – (1) Kullanılan porsiyon
büyüklüğü veya tüketim biriminin ve ambalajın içerdiği porsiyon veya
birimlerin adedinin tüketici tarafından kolayca fark edilebilecek şekilde
etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla; 35 inci maddede atıf yapılan enerji
değeri ve besin öğesi miktarları;
a) 37 nci maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave olarak,
b) Vitamin ve minerallerin
miktarı ile ilgili olarak, 37 nci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen 100
g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave olarak,
c) 37 nci maddenin
dördüncü fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave
olarak veya 100 g veya 100 mL üzerinden bildirim yerine,
porsiyon ve/veya tüketim birimi
üzerinden verilebilir.
(2) 37 nci maddenin ikinci
fıkrasına istisna olarak, 35 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendinde
belirtilen durumlarda, besin öğelerinin miktarı ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de yer
alan referans alım değerlerinin yüzdesi sadece porsiyon veya tüketim birimi
üzerinden verilebilir. Bu durumda, enerji değeri 100 g veya 100 mL
üzerinden ve porsiyon veya tüketim birimine göre verilir.
(3) 37 nci maddenin ikinci
fıkrasına istisna olarak, 35 inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen
durumlarda enerji değeri ve besin öğeleri miktarı ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de
yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi sadece porsiyon veya tüketim
birimi üzerinden verilebilir.
(4) Porsiyon büyüklüğü
belirlenmiş gıdalar için tek kullanımlık hazır ambalajda sunulan ancak
belirlenmiş porsiyon büyüklüğünün uygulanamadığı gıdalarda tüketim birimi
üzerinden bildirim yapılabilir.
(5) 40 ıncı maddenin birinci
fıkrasına istisna olarak, doğrudan tüketilemeyen ve tüketici tarafından
başka bir gıdanın hazırlanmasında bileşen olarak kullanılan gıdalarda
üreticinin belirlediği porsiyon büyüklükleri kullanılabilir.
(6) Porsiyon büyüklüğü veya tüketim
birimi beslenme bildirimine çok yakın bir yerde belirtilir.
Referans alım (RA) oranı
MADDE 39 – (1) Enerji değeri ve besin
öğesi miktarlarına ait referans alım (RA) oranları, isteğe bağlı olarak
gıdaların etiketinde yer alabilir.
(2) Referans alım (RA) oranları
verilirken Ek-13’te yer alan Beslenme Bildirimi ve Referans Alım (RA) Oranı
gösterim biçimleri kullanılabilir.
(3) Referans alım (RA) oranları
verilirken; tüm bölmelerin rengi, ambalajın zemin rengi ile kontrast
oluşturacak ve aynı tonda tek renk olacak şekilde tasarlanır. Kırmızı, sarı
ve yeşil renkler kullanılmaz.
Porsiyon büyüklüğü ve adedi
MADDE 40 – (1) Porsiyon büyüklüğü
olarak Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır. Bu ekte yer almayan
ürünler için porsiyon büyüklükleri Bakanlıkça belirlenir.
(2) Ambalajdaki porsiyon adedi
belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;… gibi) ifade edilir.
(3) Ambalajdaki porsiyon adedini
hesaplamak için gıdanın ambalajı üzerinde belirtilen net miktarı veya
hazırlama talimatı doğrultusunda tüketime hazır hale getirilmiş olan ürünün
net miktarı, Ek-12’de verilen porsiyon büyüklüğüne bölünür. Elde edilen değer
tam sayı değilse, matematiksel olarak tam sayıya yuvarlanır ve bu durumda
porsiyon adedi “yaklaşık …. porsiyon” şeklinde ifade edilir.
Beslenme bildiriminin gösterim
şekli
MADDE 41 – (1) 35 inci
maddenin birinci ve ikinci fıkralarında atıf yapılan bilgiler, hepsi aynı
görüş alanında olacak şekilde, açık bir format kullanılarak ve Ek-11’de yer
alan gösterim biçimine ve sıralamaya göre verilir.
(2) 35 inci maddenin birinci ve
ikinci fıkralarında atıf yapılan bilgiler, tablo formunda hizalanmış
sayılarla verilir. Eğer etiket yüzeyi müsait değilse, bilgiler lineer
formda verilir.
(3) 35 inci maddenin üçüncü
fıkrasının uygulanması durumunda bu fıkrada atıf yapılan bilgiler, temel
görüş alanı içinde ve 16 ncı maddenin ikinci fıkrasına uygun punto
büyüklüğü kullanılarak verilir. Bu bilgiler, bu maddenin ikinci fıkrasında
belirlenen formlardan farklı bir formda verilebilir.
(4) 35 inci maddenin dördüncü
fıkrasında atıf yapılan bilgiler bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen
formlardan farklı bir formda verilebilir.
(5) Gıdanın enerji değerinin
veya besin öğesinin/öğelerinin miktarının ihmal edilebilir düzeyde olduğu
durumlarda, bu öğelerle ilgili bilgiler yerine “İhmal edilebilir
miktar(lar)da …. içerir” veya benzeri bir ifadeye yer verilebilir ve
beslenme bildirimi yapılmışsa, söz konusu ifade bildirime çok yakın bir
yerde bulundurulur.
İlave ifade biçimleri ve
gösterim şekli
MADDE 42 – (1) 37 nci
maddenin ikinci ve dördüncü fıkralarında ve 38 inci maddede belirtilen
formlar ile 41 inci maddenin ikinci fıkrasında atıf yapılan gösterim
şekline ilave olarak; 35 inci maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin
öğesi miktarları, aşağıdaki koşulların sağlanması kaydıyla, kelimeler veya
sayıların yanı sıra başka gösterim şekilleri ve/veya grafik formlar veya
semboller kullanılarak verilebilir:
a) Doğru ve bilimsel olarak
geçerli tüketici araştırması sonuçlarına dayanır ve 7 nci maddede atıf
yapıldığı gibi tüketiciyi yanıltıcı olamaz.
b) İlgili taraflarla yapılan
müzakerelerin sonucuna göre geliştirilir.
c) Gıdanın, enerji ve besin
öğeleri açısından beslenmedeki katkısını veya önemini kavramada tüketiciye
kolaylık sağlar.
ç) Bu gösterim veya sunum
formlarının ortalama tüketici tarafından anlaşılır olduğuna dair bilimsel
olarak geçerli kanıtlarla desteklenir.
d) Farklı gösterim şekillerinin
kullanılması durumunda, Ek-9’da verilen referans alım değerlerine veya
bunların olmaması durumunda, enerji veya besin öğeleri alımı hakkında genel
olarak kabul edilmiş bilimsel önerilere dayandırılır.
e) Tarafsız ve adil olur.
f) Uygulandığında malların
serbest dolaşımını engellemez.
YEDİNCİ BÖLÜM
İsteğe Bağlı Bilgilendirme
İsteğe bağlı bilgilendirme ile
ilgili kurallar
MADDE 43 – (1) 9 uncu ve 10 uncu maddelerde
atıf yapılan bilgilerin verilmesinin zorunlu olmadığının belirtildiği ve bu
bilgilerin isteğe bağlı olarak verildiği durumlarda, bilgilendirme,
Yönetmeliğin beşinci ve altıncı bölümünde belirtilen koşullara uygun olur.
(2) İsteğe bağlı olarak verilen
bilgiler için aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 7 nci maddeye uygun olarak
tüketiciyi yanıltıcı olamaz.
b) Tüketici için belirsiz ve
karışık olamaz.
c) Gerektiğinde, konu ile ilgili
bilimsel verilere dayandırılır.
İsteğe bağlı bilgilendirmenin
gösterim şekli
MADDE 44 – (1) İsteğe bağlı
bilgilendirme, gıda hakkında zorunlu bilgilendirme için uygun olan alanları
kaplayacak şekilde yapılamaz.
Gluten ile ilgili isteğe bağlı
bilgilendirme
MADDE 45 – (1) Glutenin gıdadaki
yokluğu veya azaltılmış varlığı hakkında tüketiciyi bilgilendirmek amacıyla
sadece Ek-16’da yer alan Glutenin Gıdadaki Yokluğu veya Azaltılmış
Varlığına İlişkin İzin Verilen İfadeler ve Bunların Koşulları kullanılır.
(2) Bu maddenin birinci
fıkrasında atıf yapılan bilgilere ilave olarak ‘gluten intoleransı olan
bireyler için uygundur’ veya ‘çölyak hastaları için uygundur’ ifadeleri
kullanılabilir.
(3) Gıda; gluten içeren bir veya
daha fazla bileşeninin gluten içeriği azaltılarak veya gluten içeren
bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek
özel olarak üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş ise bu
maddenin birinci fıkrasında atıf yapılan bilgilere ilave olarak ‘gluten
intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir’ veya ‘çölyak
hastaları için özel olarak formüle edilmiştir’ ifadeleri kullanılabilir.
Bebek formülleri ve devam
formülleri
MADDE 46 – (1) İlgili gıda kodeksinde
tanımlanan bebek formülleri ve devam formüllerinde glutenin yokluğu veya
azaltılmış varlığı hakkında bilgilendirme yapılamaz.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Özel etiketleme kuralları
MADDE 47 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, belirli bir gıda veya gıda grubu için hazırlanan
gıda kodeksi kapsamında bu gıdalara özel ilave etiketleme kuralları
belirlenebilir.
Uygulamaya ilişkin ilave
düzenlemeler
MADDE 48 – (1) Gerek görüldüğünde bu
Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya
kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.
(2) Gıda hakkında bilgilendirme
mevzuatı kapsamında halk sağlığı üzerine etki etmesi muhtemel tedbirler
Bakanlık tarafından değerlendirilir.
Ürün doğrulama ve takip sistemi
MADDE 49 – (1) Bakanlık gerekli
gördüğü durumlarda, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik olarak ürünün
izlenebilirliğini temin etmek amacıyla, etiketlerde ürün takip sisteminin
uygulanmasına ilişkin özel uygulamalar yapabilir veya yaptırabilir.
(2) Bakanlık tarafından
belirlenen ürün takip sisteminin uygulanacağı gıda veya gıda grupları ile
uygulama süresi Bakanlık tarafından belirlenerek Bakanlık internet
sitesinde yayımlanır.
Avrupa Birliği mevzuatına uyum
MADDE 50 – (1) Bu Yönetmelik,
Tüketicilerin Gıdalar Hakkında Bilgilendirilmesine İlişkin 25 Ekim 2011
tarihli ve (AT) 1169/2011 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü
dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde
hazırlanmıştır.
İdari yaptırım
MADDE 51 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı
davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre idari
yaptırım uygulanır.
Yürürlükten kaldırılan
yönetmelik
MADDE 52 – (1) 29/12/2011 tarihli ve
28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Atıflar
MADDE 53 – (1) 52 nci madde ile
yürürlükten kaldırılan yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış
sayılır.
Uyum zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı
tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda işletmecileri 31/12/2019
tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır. 31/12/2019
tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü
sonuna kadar piyasada bulunabilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrası
hükümlerine istisna olarak, bu Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan Türk
Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine uygun olmayan 31/12/2015 tarihinden
önce tescil başvurusu yapılmış veya tescillenmiş ticari marka veya marka
bulunduran gıdalar, 31/12/2019 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine
uymak zorundadır. 31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz
edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir.
(3) Bu maddenin birinci ve
ikinci fıkraları hükümleri ithal edilen gıdaların etiketleri için de
geçerlidir.
(4) Bu Yönetmeliğin tanımlama
işareti ile ilgili hükümlerinin uygulanmasında, Gıda İşletmelerinin Kayıt
ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik kapsamında verilen geçiş sürelerine
uyulur.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri bu
Yönetmelik hükümlerine uyum sağlayıncaya kadar, 29/12/2011
tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk
Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği hükümlerine uyarlar.
Yürürlük
MADDE 54 – (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 55 – (1) Bu Yönetmelik
hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için
tıklayınız: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-6-1.pdf
|
